- فعالیت بدنی ناکافی یکی از دلایل اصلی مرگ‌های زودهنگام در سراسر جهان است.
- فعالیت بدنی ناکافی یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به بیماریهای غیر واگیر از جمله سرطان، بیماریهای قلب و عروق و دیابت به حساب می‌آید.
- فعالیت بدنی به طرز چشمگیری به ارتقاء سطح سلامت افراد کمک می‌کند و از ابتلا به بیماریهای غیر واگیر جلوگیری به عمل می‌آورد.
- از هر ۴ بزرگسال ۱ نفر فعالیت فیزیکی ناکافی دارد.
- بیش از ۸۰% نوجوانان در سراسر جهان، از میزان فعالیت فیزیکی کافی برخوردار نیستند.
- اجرای برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت در خصوص افزایش فعالیت فیزیکی و تشویق شهروندان به فعالیت بدنی در بیش از ۸۰% کشورهای عضو اجرایی شده است.
- کشورهای عضو سازمان جهانی بهداشت متعهد شدند تا میزان فعالیت فیزیکی ناکافی را به میزان ۱۰% تا سال ۲۰۲۵ کاهش دهند.
منظور از فعالیت فیزیکی چیست؟
از نظر سازمان جهانی بهداشت فعالیت فیزیکی به نوعی فعالیت بدنی گفته می‌شود که در آن عضلات بدن برای انجام یک فعالیت نیاز به صرف انرژی پیدا کند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل تحرکات جسمانی در حین بازی، کار، حمل کیسه‌های خرید، سفر یا گذراندن تعطیلات و اوقات فراغت باشد.
اصطلاح فعالیت بدنی نیابد با ورزش اشتباه گرفته شود. ورزش زیر مجموعه‌ای از فعالیت فیزیکی به حساب می‌آید که از قبل برنامه‌ریزی شده است و همراه با حرکات آموزشی مشخص جهت رسیدن به یک نوع خاص از تناسب اندام به کار گرفته می‌شود. هر نوع ورزش و یا فعالیت فیزیکی که در زمان تفریح یا به قصد رسیدن به مقصد و یا عنوان بخشی از فعالیت حرفه‌ای فرد انجام می‌شود، به طور قطع مزایای فراوانی در پی خواهد داشت، که در هر دو نوع فعالیت بدنی متوسط و یا سخت به ارتقاء سطح سلامت کمک می‌کند.
چه مقدار فعالیت فیزیکی توصیه می‌شود؟
براساس دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت کودکان و نوجوانان بین ۵ تا ۱۷ سال می بایست:
- در روز به میزان۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی متوسط و یا گسترده داشته باشند.
- چنانچه کودکان و نوجوانان بیش از ۶۰ دقیقه ورزش روزانه را در برنامه خود داشته باشند بهره جسمانی بیشتری نصیب آن‌ها خواهد شد.
- تمریناتی که به تقویت عضلات و ماهیچه‌های این گروه سنی کمک می‌کند را سه نوبت در هفته در برنامه خود قرار دهند.
بزرگسالانی که بین ۱۸ تا ۶۴ سال سن دارند چه اندازه فعالیت بدنی باید داشته باشند؟
- این افراد باید حداقل به میزان ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی با سطح فشار متوسط در طول هفته در برنامه خود قرار دهند.
- چنانچه این افراد قصد انجام فعالیت فیزیکی با سطح سختی بالاتری دارند می‌توانند زمان اختصاص داده شده را به ۷۵ دقیقه در هفته کاهش دهند.
- چنانچه بزرگسالانی که در این بازه سنی قرار دارند می‌خواهد بهره بیشتری از فعالیت فیزیکی ببرند می‌توانند میزان فعالیت فیزیکی خود را تا ۳۰۰ دقیقه در هفته افزایش دهند.
- افرادی که فعالیت بدنی سطح پایینی دارند برای جلوگیری از مشکلات پیش رو باید ۳ روز یا بیشتر در هفته فعالیت بدنی داشته باشند.
- فعالیت‌های تقویت کننده عضلات باید شامل عضلات اصلی شود باید ۲ روز در هفته انجام بگیرد.
- شدت فعالیت بدنی باید نسبت به شرایط فیزیکی در افراد متفاوت تعریف شود. جهت حفاظت از سلامت قلب و عروق تمام تمرین‌های ورزشی باید حداقل در مدت زمانی ۱۰ دقیقه انجام بگیرد.
مزایای فعالیت بدنی کافی و خطرات فعالیت بدنی ناکافی چیست؟
فعالیت فیزیکی مداوم و منظم با شدت دشواری متوسط مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و انجام دیگر ورزش‌ها به طور معناداری بر روی وضعیت سلامت افراد تاثیر می‌گذراد. در تمام سنین، مزایای انجام فعالیت فیزیکی شامل مصونیت در برابر آسیب‌های بالقوه مشمول ورزشکاران و افرادی که فعالیت بدنی قابل قبولی دارند خواهد شد. برای مثال در موقعیت تصادفات، افرادی که میزان فعالیت بدنی کمتری دارند، بیشتر آسیب خواهند دید. با افزایش میزان فعالیت فیزیکی در طول روز با انجام حرکات ساده می‌توان به سطح قابل ملاحظه‌ای از سلامت دست یافت.
فعالیت فیزیکی مناسب و می‌تواند:
- به تناسب عضلانی و بهبود عملکرد سیستم قلب و عروق کمک کند.
- بدن را از نظر کاربردی ارتقاء داده و سیستم استخوانی را بهبود بخشد.
- احتمال ابتلا به بیماریهای غیرواگیر چون بیماریهای قلب و عروق، فشار خون، سکته مغزی و قلبی و انواع سرطان شامل سرطان سینه و سرطان روده بزرگ همچنین افسردگی را کاهش دهد.
- خطر آسیب دیدگی در جریان سقوط و شکستگی لگن همچنین ستون مهره‌ها را کمتر کند.
- تعادل انرژی همچنین میزان نرمال وزن را حفظ کند.
فعالیت بدنی ناکافی یکی از عوامل خطری است که در سال‌های اخیر رو به افزایش رفته و میزان مرگ و میر بر اثر ابتلا به بیماریهای مختلف را افزایش داده است. افرادی که فعالیت فیزیکی ناکافی دارند ۲۰ تا ۳۰% بیشتر در معرض مرگ زودهنگام قرار دارند.
آمارهای مربوط به فعالیت فیزیکی ناکافی
بر مبنای آماری که در سال ۲۰۱۰ جمع‌آوری شده است ۲۳% بزرگسالان بالای ۱۸ سال فعالیت فیزیکی قابل قبولی ندارند. (۲۰% مردان و ۲۷% زنان) . در کشورهای با سطح درامد بالا این آمار در میان زنان و مردان به ترتیب عبارت است از ۳۵% و ۲۶% . در کشورهای با سطح درآمد متوسط و پایین آمارهای مربوط به کم‌تحرکی برای آقایان ۱۲% و برای بانوان ۲۴% است. میزان فعالیت بدنی در کشورها با تولید ناخالص ملی آن‌ها رابطه معناداری دارد. کاهش میزان فعالیت بدنی در افراد می‌تواند به کم‌تحرکی در زمان فراغت یا استراحت یا فعالیت‌های کاری کم تحرک آن‌ها مربوط باشد. به همین شکل گسترش شیوه‌های حمل و نقلی که در آن افراد نیاز به فعالیت چندانی ندارند نیز در گسترش کم تحرکی نقش قابل توجهی داشته باشد.
در سطح جهانی، ۸۱% از نوجوانان بین ۱۱ تا ۱۷ سال فعالیت فیزیکی کافی ندارند. وضعیت نوجوانان دختر در زمینه فعالیت بدنی به نسبت پسران به مراتب بحرانی تر است. آمارها نشان می‌دهد ۸۴% از دختران نوجوان فعالیت فیزیکی مناسبی ندارند. ۷۸% از نوجوانان پسر نیز فعالیت بدنی کافی ندارند.
عوامل محیطی که فعالیت بدنی ناکافی را تشدید می‌کنند:
- عدم امنیت و خطر مواجه با خشونت در فضای عمومی
- آلودگی هوا
- ترافیک سنگین
- کمبود پارک‌ها، معابر عمومی مناسب‌سازی شده و فضاهای ورزشی مناسب
چطور می‌توانیم افراد به افزایش فعالیت بدنی تشویق کنیم؟
کشورها و جوامع باید تدابیری را جهت افزایش فعالیت فیزیکی شهروندان در دستور کار خود قرار دهند. برخی از سیاستگذاری‌هایی که جهت نیل به این هدف می‌توانند اجرایی شوند می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- با همکاری بخش‌ها و سازمان‌های مختلف در کشورها تدابیری جهت افزایش فعالیت فیزیکی شهروندان در دستور کار قرار گیرد.
- پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و دیگر صورت‌های حمل نقل عمومی که همراه با فعالیت بدنی انجام می‌پذیرد به شکل همگانی و رایگان در دسترس شهروندان قرار گیرد.
- ادارات و شرکت‌ها در برنامه کاری خود آییننامههایی را جهت افزایش فعالیت فیزیکی کارکنان خود در نظر بگیرند.
- مدارس در تمام مقاطع باید مجهز به تجهیزات و فضایی امن و کارامد باشند تا با بهره‌گیری از آن‌ها دانش‌آموزان به انجام فعالیت فیزیکی بیشتر تشویق شوند.
- آموزش فعالیت بدنی مفید و کاربردی به کودکان باید در برنامه‌های آموزشی لحاظ گردد به نحوی که با رفتارسازی در آن‌ها، کودکان در ادامه زندگی خود ورزش و فعالیت بدنی همواره به عنوان یک فعالیت روزمره در برنامه داشته باشند.
- امکانات تفریحی و فضاهای ورزشی به صورت عمومی در دسترس همگان قرار گیرد.
سازمان جهانی بهداشت از تمام کشورهای عضو می‌خواهد با پیاده‌سازی برنامه‌های فوق در جهت توسعه پایدار و افزایش کیفیت زندگی شهروندان خود گامی موثر را بردارند.